Ηλίας Πετρόπουλος ο αιρετικός
Ο Ηλίας Πετρόπουλος δεν ήταν ένας ακόμη Μπουκόφσκι
Ήταν ο αιρετικός συγγραφέας που σκόρπισε τις στάχτες του στον υπόνομο (κυριολεκτικά).
Κώστας Μανιάτης
Όπως και έγινε. Ηλίας Πετρόπουλος ο αιρετικός.
Ηλίας Πετρόπουλος οι στάχτες
Τι ακριβώς όμως ήταν ο Ηλίας Πετρόπουλος; Αλήθεια μπορεί κανείς να τον προσδιορίσει; Θυμάσαι στα “Φθηνα Τσιγάρα” όπου ο Ρένος Χαραλαμπίδης αυτοχαρακτηριζόταν ως “συλλέκτης στιγμών”; Ίσως και για τον Πετρόπουλο να μπορούσαμε να πούμε κάτι παρόμοιο. Ότι ας πούμε ήταν ένας “συλλέκτης όλων αυτών που οι υπόλοιποι υποτιμούσαν και προσπερνούσαν”.
Κορυφαίο παράδειγμα; Το ρεμπέτικο.
Τη δεκαετία του ’50 ο Ηλίας Πετρόπουλος ξεκίνησε την μεγαλύτερη έρευνα που έχει γίνει μέχρι σήμερα για τα ρεμπέτικα τραγούδια. Μιλώντας με δεκάδες εναπομείναντες προπολεμικούς μάγκες, ρεμπέτες και μαχαιροβγάλτες (σερέτες). Συλλέγοντας φωτογραφίες και δίσκους. Σώζοντας υλικό που εκείνη την εποχή η ελίτ της διανόησης τα θεωρούσε σκουπίδια. Και αυτήν την ελίτ ο ίδιος θα συνέχιζε να τη περιφρονεί μέχρι να πεθάνει.
Υπάρχουν ρεμπέτες που αν σήμερα ξέρουμε πως έμοιαζαν οφείλεται στο γεγονός ότι ένας παθιασμένος δημοσιογράφος αποφάσισε να εμβαθύνει στην αγάπη του για τη μουσική που του ’χε μάθει ο πατέρας του. Αλλά και να βγάλει το έργο-ορόσημο “Ρεμπέτικα Τραγούδια”…. Πιτσιρικάς στη Θεσσαλονίκη ο Πετρόπουλος, άκουγε τον πατέρα του να του λέει να κλείσει τα παράθυρα. Και μετά να βάλει τον Μάρκο στο γραμμόφωνο χαμηλόφωνα, για να μην τους πάρουν χαμπάρι οι γείτονες. Και αυτό τον στιγμάτισε τόσο, όσο και το γεγονός ότι ο πατέρας του σκοτώθηκε το ’44. Χωρίς να βρεθεί ποτέ το πτώμα του.
Και ήταν ο Ηλίας Πετρόπουλος, αυτός που ταξινόμησε, φίλτραρε και παρουσίασε ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ αυτό το τραγούδι. Αποφεύγοντας όμως την ακαδημαϊκή γλώσσα και διατηρώντας την ιδιαίτερη αιρετική του ματιά.
Η έκδοση του βιβλίου το 1968 τον οδήγησε στη φυλακή, αλλά όπως ο ίδιος θα πει αργότερα:
Ο Πετρόπουλος θα συχνάζει για μήνες στα στέκια τους. Θα κερδίσει την εμπιστοσύνη τους και θα τους καλεί σπίτι του, δείχνοντάς τους για ώρες τυχαίες λέξεις από το λεξικό και ζητώντας να του τις μεταφράσουν στη δική τους αργκό.
Το 1979 κυκλοφόρησε ίσως το κλασικότερο του έργο, το “Εγχειρίδιον του Καλού Κλέφτη”. Εκεί ταξινομούσε όλα τα είδη κλεφτών, την ηθική τους, τους τρόπους δράσης τους και την ιστορία τους στον ελληνικό χώρο. Και δεν εννοούμε κλέφτες με την έννοια εκείνου του τύπου που γυρίζει πάνω στα βουνά και πολεμάει τους Τούρκους. Αλλά εκείνον του διαρρήκτη και του “λαχανά”.
Τσέκαρε τα είδη κλεφτών σύμφωνα με το βιβλίο του.
Το έργο που άφησε πίσω του είναι ανεκτίμητης αξίας. Για τους περισσότερους ξεχωρίζουν τα “Της Φυλακής”, “Καπανταήδες και μαχαιροβγάλτες”, “Το άγιο χασισάκι”, η “Ιστορία της καπότας”, “Υπόκοσμος και Καραγκιόζης”, το “Μπουρδέλο” και “Η φουστανέλα”. Ένα έργο στο οποίο κατηγορεί το ελληνικό κράτος ότι οικειοποιήθηκε την εθνική φορεσιά της Αλβανίας.Ο Ηλίας Πετρόπουλος ήταν κυρίως ένας λαογράφος του άστεως. Ένας παρατηρητής του υπόκοσμου που μάλιστα τον θεωρούσε μία ξεχωριστή κοινωνική τάξη. Την ανθεκτικότερη όπως έλεγε, καθώς αντέχει επί αιώνες να καταπλακώνεται απ’ τον υπόλοιπο κοινωνικό όγκο (όπως δείχνει και το διάγραμμά του)
Ο συγγραφέας που αποτύπωσε το περιθώριο ρεαλιστικά (αλλά σίγουρα και με μια μικρή δόση θαυμασμού) ήταν ο πρώτος Έλληνας που κατάφερε το 1972 να γράψει στην αστυνομική του ταυτότητα την λέξη “άθεος”. Απ’ την άλλη, ήταν και εκείνος που θα περιδιαβεί τα νεκροταφεία της χώρας, προκειμένου να εκδώσει ένα συνολικό έργο γύρω από τους τάφους και τα “πεθαμενατζίδικα”. Ωστόσο, δεν θα προλάβει να δει το έργο του τυπωμένο, καθώς το λεύκωμα “Ελλάδος Κοιμητήρια που φιλοτέχνησε και επιμελήθηκε σχεδόν μέχρι τέλους, τυπώθηκε δυο χρόνια μετά τον θάνατό του. Ωστόσο, μέσα του υπάρχουν οι χειρόγραφες σημειώσεις του, ώστε να ξέρεις τι να “θαυμάσεις” αν κάποια φορά σουλατσάρεις προς τα μέρη που σου υποδεικνύει.
Ο Ηλίας Πετρόπουλος πέθανε το 2003 και έσωσε ΚΥΡΙΟΛΕΚΤΙΚΑ ένα μεγάλο κομμάτι του ελληνικού πολιτισμού που τα πανεπιστήμια θα το είχαν αφήσει να ξεχαστεί για πάντα.
Δεν υπάρχει άλλη αντίστοιχη περίπτωση με τη δική του στη χώρα μας. Αναρχικός, λάτρης της τσοντάδικων και των φυλακόβιων, έγραφε και κάθε λέξη του ήταν “πετριά στο κεφάλι”, όπως θα πει κάποια στιγμή ο φίλος του, Νίκος Κοεμτζής. Και έζησε τη ζωή του έντονα, ελεύθερα και παθιασμένα ως το τέλος. Άλλωστε όπως είχε γράψει και ο ίδιος “την ηδονή την γεύεσαι. Δεν την αποστηθίζεις σαν τα τσιτάτα του Μαρξ”.
- χρήσιμοι σύνδεσμοι: http://kedros.gr/author/650/petropoylos-ilias.html
- http://provocateur.gr/manners/12740/o-hlias-petropoylos-den-htan-enas-akomh-mpoykofski
- Ραφαηλίδης: Η ομάδα αίματος των καθαρόαιμων Ελλήνων
- Ηλίας Γιαννακόπουλος: «Οι άχρηστοι»
- Α’ ΠΡΟΣΩΠΟ: Τσαρλς Μπουκόβσκι – Η Ιδιοφυΐα του πλήθους
